Türkçe söz varlığının bir bölümü; Türkçe asıllı sözcükler, Arapça ve Farsçadan geçmiş sözcüklerden oluşmaktadır. Arapça ve Farsçadan gelmiş sözcüklerin bir bölümü o kadar Türkçeleşmiştir ki Arap veya Fars dilindeki durumundan oldukça farklıdır ve kimi sözcüklerin anlamı da farklılaşmıştır. Peki Türkçede ince a sesi bulunur mu? Gelin inceleyelim...
Türkçede ince a sesi bulunur mu?
Türkçede ince a sesi yoktur. Türkçe sözcüklerde kalın ünlülerle (a, ı, o, u) kalın ünsüzler, ince ünlülerle (e, i, ö, ü) ince ünsüzler aynı hecede bulunur. Bu duruma büyük ünlü uyumu ya da kalınlık-incelik uyumu adı verilir. Harften, hakikate, saati, sıhhatli, şefkâtini; alkollü, hâlâ, hayâl, normalde, plân gibi sözcüklerde ince a sesi varmış gibi görünebilir. Fakat bu sözcükler Türkçeye sonradan giren yabancı sözcüklerdir2. Türkçenin kendine ait sözcüklerinde ince a sesi bulunmaz. Ana, ata, baba, kara, masa, sana gibi sözcüklerdeki a sesi kalındır. Türkçede ince a sesi olmadığı için, klavyede de böyle bir tuş yoktur. İnce a sesi bazı dillerde şapkalı a (â) harfiyle yazılır.
Neden Türkçede ince a sesi yok?
Çünkü Türkçe kelimelerde ünlüler ve ünsüzler arasında büyük ünlü uyumu denen bir ses kuralları vardır. Bu kurallara göre, Türkçe kelimelerde ince ünlüler (e, i, ö, ü) ince ünsüzlerle, kalın ünlüler (a, ı, o, u) kalın ünsüzlerle aynı hecede yer alır. İnce a sesi, a ile e arasında bir ünlüdür ve Türkçe ince ünsüzlerle uyum sağlamaz. Bu nedenle Türkçede ince a sesi olan kelimeler başka dillerden gelmiştir ve Türkçeye sonradan eklenmiştir. Mesela, harften, hakikate, saati, sıhhatli, şefkâtini; alkollü, hâlâ, hayâl, normalde, plân gibi kelimelerde ince a sesi varmış gibi görünebilir. Fakat bu kelimeler Arapça veya Farsçadan alınmıştır ve Türkçeye uyarlanmıştır.
