Kanunlar, parlamentolar tarafından onaylanan genel, kalıcı ve zorunlu düzenlemelerdir. Bu düzenlemeler, önceden belirlenen yasal prosedürlere göre yürürlüğe konur. Yasama süreci, bu işlemlerin genel adıdır.
Parlamento tarafından çıkarılan tüm kanunlar aynı özelliklere sahip değildir; genellik, objektiflik ve kalıcılık, bir kanunun temel özellikleridir. Ancak, ölüm cezasının onaylanması veya belirli bir kişiye maaş bağlanması gibi bireysel düzenlemelerde bu özellikler bulunmaz. Bu sebeple, bu tür düzenlemeler sadece formel olarak kanun sayılır. Peki Kanun teklifi verme yetkisi kime aittir? Detayları haberimizde açıkladık...
Kanun teklifi verme yetkisi kime aittir?
Türkiye Cumhuriyeti’nin Anayasası’na göre, 88. madde uyarınca, milletvekilleri kanun önerme hakkına sahiptirler. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kanun tekliflerinin nasıl ele alınacağına dair yöntem ve kurallar, Meclis’in iç tüzüğü ile belirlenir. İç tüzüğün 74. maddesi gereği, milletvekili tarafından sunulan kanun teklifleri en az bir imza içermeli ve gerekçesi ile birlikte Meclis Başkanlığı’na sunulmalıdır.
TBMM kanun teklifi nasıl yapılır?
TBMM’de kanun teklifi verme işlemi, aşağıdaki basamaklardan oluşur:
- Amaç ve Kapsam: Kanun teklifi tasarılarının hazırlanış yöntemi ve kuralları, milletvekillerinin istekleri doğrultusunda belirlenmektedir.
- Dayanak: Bu yönerge, TBMM Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanunu temel alınarak oluşturulmuştur.
- Sorumlu Birim ve Büro: Teklif tasarılarının hazırlanması için gelen talepler, Kanunlar ve Kararlar Başkanlığı ile Teklif Destek Bürosu tarafından karşılanır.
- Başvuru Yöntemi: Teklif tasarılarının hazırlanması için yapılan başvurular, milletvekilinin imzaladığı bir form ya da TBMM Portalı aracılığıyla gerçekleştirilir.
- İçerik Belirtimi: Talepte, tasarlanacak teklifin konusu ve detayları net bir şekilde ifade edilmelidir.
- Hazırlık ve Teslim: Talep edilen kanun teklifi tasarısı, formun gönderilmesinden itibaren 15 iş günü içinde tamamlanır ve ilgili milletvekiline dijital ortamda gönderilir.
- Kısıtlamalar: Net olmayan ya da birden fazla konuyu barındıran teklif tasarıları hazırlanmamaktadır.
- Düzeltme Talebi: Milletvekilleri, teklif tasarılarını TBMM Başkanlığı’na sunmadan önce, yasal düzeltmeler için Teklif Destek Bürosu’na başvurabilirler.
Bu adımlar, milletvekillerinin kanun tekliflerini TBMM’nin teknik ve yasal şartlarına uygun bir şekilde düzenlemelerini amaçlamaktadır.
Kanun teklifi kaç milletvekili ile yapılır?
Anayasa değişiklikleri, Meclis’in yasama işlevlerinden biridir fakat bu süreç normal kanun yapım sürecinden farklıdır. Anayasa değişikliği önerisi için, Meclis üyelerinin en az üçte biri olan 184 milletvekilinin öneride bulunması gerekmektedir. Ayrıca, Anayasa değişikliği teklifleri, Genel Kurul’da iki kez ele alınır. Teklifin onaylanabilmesi için, Meclis üyelerinin beşte üçüne denk gelen 330 milletvekilinin gizli oylarıyla kabul edilmesi şarttır. Cumhurbaşkanı, Anayasa değişikliği teklifini Meclis’e geri göndererek yeniden görüşülmesini talep edebilir.
Eğer Meclis, geri gönderilen teklifi üye tam sayısının üçte ikisi olan 367 oyla aynı şekilde onaylarsa, Cumhurbaşkanı bu değişikliği Resmi Gazete’de yayımlayarak ilan eder veya halk oylamasına sunar. Anayasa değişikliği, belirli durumlarda halk oylamasını zorunlu kılabilir ve bu durumda geçerli oyların yarısından fazlasının ‘evet’ oyu vermesi gerekmektedir.
Kanun teklifi kaç günde sonuçlanır?
Kanun tekliflerinin TBMM’de değerlendirilme süreci, önerinin Meclis’e sunulmasıyla başlar ve çeşitli evrelerden geçer. İlk adımda, öneri Meclis Başkanlığı’na verilir ve ardından ilgili komisyona yönlendirilir. Komisyon, öneriyi gözden geçirdikten sonra bir rapor düzenler ve bu raporu, Genel Kurul’da ele alınmak üzere Meclis Başkanlığı’na iletir.
Komisyon, öneriyi değerlendirip sonuçlandırmak için genelde 45 günlük bir zaman dilimine sahiptir. Fakat, bu süreç, tartışmalar, önerge değişiklikleri ve Genel Kurul oylamaları gibi faktörlere göre uzayabilir ya da değişebilir. Dolayısıyla, kanun teklifinin ne kadar sürede sonuçlanacağı kesin bir süreye bağlı olmayıp, duruma göre farklılık gösterebilir. Yine de, genel beklenti, komisyon işlemlerinin 45 gün içerisinde tamamlanması yönündedir.
Kanun teklifini kim onaylar?
Türkiye’de kanun tekliflerinin yasalaşma süreci, öncelikle TBMM’de incelenmesi ve onaylanması ile başlar. Meclisten geçen teklifler, resmi olarak yürürlüğe girmek üzere Cumhurbaşkanı’nın onayına sunulur. Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından, kanunlar Resmi Gazete’de ilan edilerek yasal hüküm kazanır.
