Balık tutmayı sevenlerin dikkat etmesi gereknlerden biri de zehirli balıklardır. Bazı balık türlerinin etleri zehirlidir. Dünyada balıkların 225'i aktif olarak zehirli olduğu tespit edilmiştir. Türkiye'de ise sadece 26 tanesi aktif olarak zehirlidir. Balıklar zehirli olmasa da bazı balıkların dışı dikenli olup yenilemeyecek balık sınıfına girer. Bu dikenli balıkların dikeni battığında ağrı ve acı vermektedir. Kırlangıç balıkları gibi zehirli balık sınıfında olmayan balık türleri yediğinizde vücudunuzda alerijk reaksiyonlar gösterebilir.
Aktif zehirli balıklar diken gibi zehirleme özelliğine sahiptirler. Yavaş yüzen veya denizin alt kesimlerinde yaşam sürdüren balıklar, zehir dikenine sahiptirler. Bazı balıklar ise kuyruk bölümünde zehir bulunur ve çok ender gözüken balık türlerindendir.
Tropik bölgelerde daha çok rastlanan zehirli balıklar, ılıman bölgelerde daha az rastlanılmaktadır. Ülkemizde zehirli balıklar genelde Trakanyolardır. Varsam balığı (Echiichthys vipera) gerek zehrinin şiddeti, gerekse plajlara yakın bulunması bakımından en tehlikeli balık olarak kaydedilmiştir.
Pasif zehirli balıklar ise tüketildiği zaman zehir etkisi yaratmaktadır. Bu balıkların zehirleri, etlerinde, derilerinde veya yumurtalarında bulundururlar. Pasif zehirli balıklar tüketildiği andan itibaren insanlar üzerinde tehlikeli hatta öldürücü olabilirler. Bu balıkların bir de derileri soyulup haşlanarak yapıldığı zaman zehirli etkisi kalmamaktadır.
Ülkemizde zehirli balık türleri ikiye ayrılmaktadır. Kıkırdaklı ve Kemikli zehirli balıklar olmak üzere iki kategoride bulunurlar.
- Kıkırdaklı zehirli balıkların bazıları İğneli Vatoz, Rina Balıkları, Folya ya da Çuçuna Balıkları, İnek Burunlu Vatoz Ve Kazık Kuyruktur.
- Kemikli zehirli balıklar ise; Üzgün, İskorpitler, Sokar, Tiryaki Ve Trakonya balıklarıdır.
Zehirli Kıkıradaklı Balıklar;
Chondrichthyes sınıfına ait olan Zehirli kıkırdaklı balıklar, kıkırdak isketlerine sahip olup köpekbalıklarını, vitozları ve kimeraları içermektedir. Türkiye'de ise bu balıklardan İğneli Vatoz, Rina Balıkları, Folya ya da Çuçuna Balıkları, İnek Burunlu Vatoz Ve Kazık Kuyruk türlerine rastayabiliriz. Bu tür balıkların zehirleri üzerinde kuruğun birleşme bölümünde bulunur. Ayrıca insanların bu balıkların üzerinde basması sonucu zehirlenme meydana gelebilir.
İğneli Vatoz Balığı
Folya Balığı
Çuçuna Balığı
İnek Burunlu Vatoz Balığı
Kazık Kuyruk Balığı
Bu balıkların 30cm ve 400 cm'e kadar uzanan vücut boyları vardır. Denizin diplerinde bulunan zehirli kıkırdaklı balıklar, çamurlu, kumlu ve zemini yumuşak olan sığ sahillerde yaşamlarını sürdürürler. Derinliği 200 metreye kadar alanlara yayılan bu balıklar zehirleri kurukların birleştiği öalanlarda bulunur. İnsanlar üzerlerine bastığı anda balık kendi zehrini boşaltır ve ölümcül sonuçlara sebebiyet verebilir.
Kuvvetli zehir taşıyan bu balıkların sokmalarında derin yaralar mevcut ve kanama çok ise hemen bir sağlık kuruluşuna gitmenizi öneririz. Eğer ki kanama yok ise ve ucunda iğnesi varsa iğne çıkartılmamalı ve sağlık kuruluşuna gitmeniz tavsiye ederiz.
Zehirli Kemikli Balıklar;
Zehirli balıklar, avlarını felç etmek veya kendilerini korumak amacıyla zehirlerini kullanır. Bu tür balıkların çoğunlukla zehirli dikenleri ya da benzeri savunma mekanizmaları vardır. Türkiye’nin denizlerinde bulunan yaklaşık 450 balık türü içinde sadece 26 tanesi aktif olarak zehirli kabul edilir.
Bu zehirli balıklar, aktif zehirli ve pasif zehirli olmak üzere iki temel kategoriye ayrılır. Aktif zehirli balıklar, genellikle yavaş hareket eden ve deniz dibine yakın yaşayan türler arasında bulunan diken gibi zehir taşıyan organlara sahiptir. Pasif zehirli balıklar ise, etlerinde, kanlarında veya derilerinde zehir barındırır ve bu zehirler insan sağlığı için risk oluşturabilir.
Türkiye kıyılarında karşılaşabileceğiniz zehirli balıklar arasında kıkırdaklı ve kemikli zehirli balıklar yer alır. Kıkırdaklı zehirli balıklar içinde İğneli Vatoz, Rina Balıkları, Folya, Çuçuna Balıkları, İnek Burunlu Vatoz ve Kazık Kuyruk bulunurken, kemikli zehirli balıklar arasında Üzgün, İskorpitler, Sokar, Tiryaki ve Trakonya balıkları sayılabilir.
Özellikle Trakonya balığı (Echiichthys vipera), zehrinin güçlülüğü ve plaj bölgelerine yakın yaşaması sebebiyle en tehlikeli türlerden biri olarak bilinir. Bu balıkların zehirli bölümleri genellikle gövde ile kuyruk arasında yer alır ve yaşam alanları genellikle kumlu veya çamurlu sığ denizlerden 200 metre derinliğe kadar olan bölgeleri kapsar. Zehirli balıklardan korunmak için bilinçli olmak ve tanımadığınız türlerle temas etmekten kaçınmak önemlidir. Eğer bir zehirli balık tarafından sokulduysanız, acil tıbbi yardım almanız hayati önem taşır.
İskorpitler Balığı
Sokar Balığı
Varsam Balığı
Üzgün Balığı
Kırlangıç Balığı
Dikenli Kırlangıç Balığı
Balığın zehirli olduğu nasıl anlaşılır?
Balık zehirlenmesi, balık tüketildikten 30 dk sonra anlaşılmaktadır. Balık zehirlenmesi belirtileri şu şekildedir;
- Balık tüketildikten sonraki süreçte karın ağrısı ve karın kaslarında kramp görülebilir.
- Mide rahatsızlığı ve kusma meydana gelebilir.
- Ateşin yükselmesi olasıdır.
- Genel bir halsizlik ve bitkinlik hissedilebilir.
- Baş dönmeleri yaşanabilir.
- Ciltte kızarıklık ve kaşıntı oluşabilir.
- Parmaklarda veya ağız çevresinde uyuşukluk hissi olabilir.
- Soğuk suyun cilde değmesiyle yanma duyumu ortaya çıkabilir.
