Bilim insanları yok olan nesillerin neden yok olduğunu bulmak amacıyla araştırmalar yaptılar.
Sonunda dinozorların sonunu getiren şey toz oldu. En azından 66 milyon yıl önce Dünya'daki yaşamı yeniden şekillendiren asteroid çarpması sonrasına ilişkin bilgisayar simülasyonlarının bulgusu bu.
Meksika'nın Yucatán yarımadasındaki Chicxulub'da meydana gelen dehşet verici çarpışma, kuş olmayan dinozorlar da dahil olmak üzere Dünya'daki türlerin %75'ini yok etti.
Ancak ölümcül darbenin kesin doğası, bilim insanlarını onlarca yıldır meşgul etti; is püskürten orman yangınları, volkanik patlamalar ve büyük miktarlarda sülfür suçlu olarak kabul edildi.
Nature Geoscience'da yazan Belçikalı araştırmacılar, çarpışmanın harekete geçirdiği "kesin öldürme mekanizmalarının" tam olarak anlaşılamadığını ve şiddetli olayla birlikte havaya savrulan trilyonlarca ton tozun rolüne çok az dikkat edildiğini savunuyorlar.
Atmosferde yıllarca dönen kurum, sülfür ve toz, güneşi engelleme ve bitki örtüsünün yok olduğu küresel bir kışa katkıda bulunma kapasitesine sahiptir ve desteklediği hayvanlar için yıkıcı zincirleme etkiler yaratır.
Farklı faktörlerin rolünü daha derinlemesine incelemek için bilim insanları, Chicxulub çarpmasıyla oluşan toz tabakasının yerleştiği Kuzey Dakota'daki bir alandan elde edilen ince parçacıkların ölçümlerini dikkate alan eski iklim simülasyonlarını çalıştırdılar.
Simülasyonlara göre Dakota'da bulunan büyüklükteki toz, gökyüzüne püskürtüldükten sonra 15 yıla kadar atmosferde kalabilirdi. Güneş ışınlarını engelleyerek, 2,000 milyar tona kadar olan kısmı fotosentezi yaklaşık iki yıl boyunca durdurabilir ve gezegeni 15C'ye kadar soğutabilirdi.
Brüksel'deki Belçika Kraliyet Gözlemevi'nden araştırmacı Cem Berk Şenel, çarpma bölgesinde toz haline gelmiş granit ve diğer kayalardan oluşan tozun "büyük olasılıkla fotosentetik aktivitenin bozulması yoluyla son kitlesel yok oluş olayını tetiklediğini" söyledi.
Brüksel Üniversitesi'nde jeolog ve gezegen bilimci olan ve çalışmanın eş yazarı Philippe Claeys, silikat tozunun simülasyonlardan "fotosentezin en etkili engelleyicisi" olarak ortaya çıktığını ekledi. "Atmosferi güneş ışığına karşı opak hale getirerek bitkilerin fotosentez sürecini engelliyor."
Bilgisayar modellerine göre, fotosentezin yeniden başlaması iki yıl alacaktı. Çalışmada yer almayan Edinburgh Üniversitesi'nden paleontoloji ve evrim profesörü Steve Brusatte, dinozorları öldüren asteroidi "kıyamet" olarak tanımladı.
Dedi ki: "Son yarım milyar yılda Dünya'ya çarpan en büyük asteroitti ve bir milyardan fazla nükleer bombanın toplam gücüyle patladı. Ancak dinozorları ve yok olan diğer türlerin %75'ini gerçekten öldüren şey bu değildi.
"Onları asıl felakete sürükleyen şey, asteroidin çarpmasından sonra ortaya çıkan toz ve kirin atmosfere karışıp güneşi kapatmasıydı. Dünya birkaç yıl boyunca karanlık ve soğuk oldu. Asteroit tüm dinozorları tek seferde öldürmedi, ama daha sinsi bir katildi ve her dört türden üçünün ölümüne yol açan bir yıpratma savaşını tetikledi."
