İstiklal Marşı vatanımızın vazgeçilmez bir parçası olarak karşımıza çıkıyor. Son günlerde İstiklal Marşı hakkında çok fazla soru soruluyor. Bu soruların bazılarından olan İstiklal marşını mecliste ilk okuyan kişi kimdir? Hamdullah Suphi Tanrıöver kimdir? Hamdullah Suphi Tanrıöver eserleri nelerdir? Gibi soruların cevaplarına haberimiz içerisinde ulaşabilirsiniz.
İstiklal marşını mecliste ilk okuyan kişi kimdir?
Hamdullah Suphi Tanrıöver (1885, İstanbul - 10 Haziran 1966, İstanbul), Türk yazar, edebiyatçı, öğretmen, milletvekili, siyasetçi. Millî Mücadele ve cumhuriyetin kuruluş döneminde TBMM’de yaptığı heyecanlı konuşmalarla “Millî Hatip” ve “Cumhuriyet Hatibi” lakaplarını alan bir devlet adamı ve edebiyatçıdır. Ayrıca İstiklâl Marşı’nı Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ilk defa seslendiren kişidir.
Hamdullah Suphi Tanrıöver kimdir?
Tanrıöver, ilk olarak Fecr-i Âti Hareketi’nde, sonra da Millî Edebiyat akımlarında yer aldı. Siyasete girdikten sonra şair ve yazar olarak tanınmaktan çok siyasetçi olarak bilindi. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda ve altı farklı dönemde TBMM’de milletvekili seçildi. Millî Eğitim Bakanlığı görevini iki kez üstlendi.
Türk Ocakları’nın başkanlığını yaptı ve bu kurumun kapatılması üzerine 13 yıl Romanya’da büyükelçi olarak çalıştı. Türkiye’ye döndüğünde Türk Ocakları’nı yeniden kurdu ve bu kurumun başkanlığını toplam 34 yıl boyunca sürdürdü. Adı, başkanlık ettiği Türk Ocakları ile anılır oldu.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, 1885’te Aksaray’daki Abdüllatif Suphi Paşa Konağı’nda dünyaya geldi. Babası, Tanzimat Dönemi’nin önemli bir bilim ve siyaset adamı olan Abdüllatif Suphi Paşa, annesi ise Çerkez asıllı Ülfet Hanım’dır. Dedesi Abdurrahman Sami Paşa, Osmanlı’nın ilk eğitim bakanı, babası ise altıncı eğitim bakanı olarak görev yapmıştır.
Küçük yaşta şiir yazmaya başlayan Hamdullah Suphi, amcası Sezai Bey’in Paris’te yayınladığı Şura-yı Ummet gazetesinde ilk şiirlerini bastırdı. II. Abdülhamid’in emriyle Galatasaray Lisesi’ne (Mekteb-i Sultani) parasız yatılı olarak girdi ve burada eğitimini tamamladı.
1904’te okulu bitirip öğretmen oldu. Ayasofya Rüştiyesi’nde Fransızca ve hitabet, Darülmuallimin’de edebiyat, Darülfünun’da Türk-İslam sanatı öğretti. 1909’da Fecr-i Ati’ye katıldı. 1911’de bu gruptan ayrılıp Ziya Gökalp’in liderliğindeki Millî Edebiyat hareketine katıldı. 1912’de milliyetçiliğin İstanbul’daki merkezi olan Türk Ocağı’na üye oldu ve başkan seçildi. Bu görevi aralıklı olarak 34 yıl sürdürdü (1912-1931, 1949-1959, 1961-1966).
İstanbul’da bulunan işgal kuvvetlerine karşı halkı coşturan konuşmalar yapan ve ünlü bir hatip olan kişi, son Osmanlı Meclis-i Mebûsanı’na (1920) Antalya milletvekili olarak girdi; mecliste Misak-ı Milli’yi savunan konuşmalar yaptı.
Meclis-i Mebûsan’ın işgalciler tarafından dağıtılmasından sonra Ankara’ya giderek millî mücadeleye katıldı. TBMM’nin ilk döneminde milletvekilliği yaptı. İlk hükümette Maarif Vekâleti’ne getirildi, bu görevde bir yıl kaldı. Vekâleti döneminde millî marş için söz yarışması düzenledi. Mehmet Akif’i yarışmaya katılması için ikna etti ve İstiklâl Marşı’nı güçlü sesi ile ilk kez meclis kürsüsünde okudu.
İstanbul milletvekili seçilerek I. ve II. TBMM’de görev yaptı. 1925’te Millî Eğitim Bakanlığına ikinci kez getirildi. Bu görevini 4 Mart - 19 Aralık 1925 tarihleri arasında sürdürdü. Aynı zamanda Türk Ocakları’nın başkanlığını da yaptı. Derneğin merkezini Ankara’ya taşıyarak yeni devletin kültürel alanda örgütlenmesine ve Türk kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağladı. 1931 yılında Türk Ocakları’nın şube sayısı 278, üye sayısı ise 32 bin oldu.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, 25 Mart 1931’de gazetelerde yayınlanan bir emirle, siyasi bir etkiye sahip olan Türk Ocakları’nı 10 Nisan’da dağıtmalarını istedi. Türk Ocakları kapandıktan sonra, 1931’de Bükreş Büyükelçisi olarak görevlendirildi. Bükreş’te 13 yıl boyunca büyükelçilik yaptığı süre içinde, Bükreş’te Türk şehitliği inşa ettirdi ve Gagavuz Türkleri’nin yaşadığı yerlerde Türkçe öğreten okullar açtırdı. 1944’te büyükelçilikten emekli oldu ve siyasi hayata döndü.
İçel’de 1945, İstanbul’da 1946 yılında CHP milletvekili olarak Meclis’e döndü. Parti içinde aşırılık yanlısı gruplara karşı mücadele etti. Sonunda CHP’den ayrıldı. 10 Mayıs 1949’da Türk Ocakları’nın İstanbul’daki açılış töreninde başkan seçildi. 1950 ve 1954 seçimlerinde DP’den Manisa ve İstanbul milletvekili oldu. 1957 seçimlerinde Hürriyet Partisi’nden aday oldu ama kazanamadı.
Hamdullah Suphi Tanrıöver eserleri nelerdir?
Tanrıöver'in birçok yazı ve şiiri vardır.
Yazdığı eserlerden bazıları şunlardır:
- Günebakan (makalelerini topladığı, 1929)
- Dağ Yolu (hitabetlerini topladığı, 1928-1931)
- Namık Kemal Bey Mağusa’da (1909)
- Anadolu Millî Mücadelesi (1946)
